Żarówki LED do wytworzenia światła wykorzystują chip półprzewodnikowy i diodę elektroluminescencyjną. Takie połączenie gwarantuje skuteczne oświetlenie i oszczędność energii elektrycznej. Jakie są najpopularniejsze rodzaje żarówek LED i jak można rozszyfrować oznaczenia na obudowie? Wyjaśniamy.

Spis treści:

1. Najpopularniejsze rodzaje żarówek LED
2. Jakie są rodzaje żarówek LED?
3. Co oznaczają litery na żarówkach LED? Jak czytać oznaczenia na żarówkach?
4. Na co jeszcze zwrócić uwagę przy wyborze żarówki LED?

Najpopularniejsze rodzaje żarówek LED

Biorąc pod uwagę rodzaj gwintów, do najpopularniejszych należą:

• żarówki z gwintem E14,
• żarówki z gwintem E27,
• żarówki LED bagnetowe MR16,
• żarówki LED wciskane G9.

Najpowszechniejsze modele żarówek LED to konstrukcje, które można zamontować domowych lampach. Żarówki LED stopniowo wypierają z wnętrz klasyczne akcesoria oświetleniowe. Do wytworzenia światła o podobnym natężeniu zużywają około 80% mniej prądu niż klasyczne żarówki. Do tego są bardziej żywotne i ekologiczne.

Jakie są rodzaje żarówek LED?

Na rynku znajduje się wiele typów żarówek LED pasujących do niemal wszystkich akcesoriów oświetleniowych. Żarówki LED można podzielić ze względu na:

• technologię,
• zastosowanie,
• kształt,
• wymagane napięcie,
• barwę światła,
• moc,
• wydajność i wartość lumenów.

Podział żarówek LED ze względu na technologię

W żarówkach LED stosuje się różne technologie, które mają wpływ na jakość oświetlenia. Do najpopularniejszych zaliczane są:

• DIP / THT
• COB i MCOB
• SMD

Różnice wynikają głównie ze sposobu implementacji kostki półprzewodnikowej w urządzeniu. Poznaj charakterystykę kilku najpopularniejszych technologii.

DIP / THT
Diody DIP (Dual In-Line Package) to najstarszy typ oświetlenia LED. Charakteryzują się okrągłym lub cylindrycznym kształtem obudowy, która jednocześnie jest soczewką. Początkowo małe konstrukcje były stosowane jako oświetlenie sygnalizacyjne stosowane w sprzętach elektronicznych. Obecnie wykorzystuje się je jako oświetlenie ogólnego przeznaczenia. Diody mają niewielką moc, dlatego stosuje się do kilkudziesięciu mniejszych w ramach jednego punktu świetlnego. To przekłada się na większe zużycie energii w stosunku do nowocześniejszych technologii.

COB / MCOB
Diody wykonane w technologii COB (Chip-On-Board) wykorzystują kilka diod podłączonych do jednej płytki i pokrytych wspólną soczewką. Bez względu na ilość diod, każda płytka tworzy jeden obwód z dwoma wyjściami. Generują skoncentrowany i mocny strumień światła, który ceniony jest przy budowie reflektorów, naświetlaczy i lamp błyskowych. Są trudne do chłodzenia i manipulowania napięciem, dlatego bywają awaryjne.

Technologia MCOB (Multiple Chip-On-Board) to z kolei kilka połączonych ze sobą chipów COB działających równorzędnie. W przypadku uszkodzenia pojedynczej diody wyłącza się tylko jeden chip, a pozostałe obwody generują światło. Takie diody wytwarzają stosunkowo dużo energii cieplnej jako produktu ubocznego, dlatego nie sprawdzają się w mocnych urządzeniach. Stosowane są głównie w żarówkach.

SMD
SMD (Surface Mounted Device) to jedna z najpopularniejszych technologii LED. Polega na montowaniu chipów powierzchniowo, co przynosi korzyść w postaci niewielkich rozmiarów konstrukcji. W niektórych wariantach są w stanie emitować światło o dowolnej kolorystyce. Takie cechy są cenione w wielu dziedzinach, dlatego diody SMD mają wszechstronne zastosowanie. Można spotkać je w elektronice, latarkach, akcesoriach oświetleniowych i bardzo skomplikowanych układach świetlnych.

Podział żarówek LED ze względu na zastosowanie

Oświetlenie LED można zastosować jako oświetlenie ogólne i kierunkowe. Poszczególne konstrukcje żarówek różnią się kształtem i sposobem wykończenia. Warto znać różnice, ponieważ pozwoli Ci to bezbłędnie dobrać żarówkę do konkretnego akcesorium oświetleniowego.

Żarówki LED do oświetlenia ogólnego
Oświetlenie ogólne ma za zadanie dostarczenie promieni do możliwie największej przestrzeni wewnątrz pomieszczenia. Stosuje się tu żarówki LED z okrągłymi soczewkami, w których promienie rozchodzą się na niemal całej powierzchni kuli. Żarówki z reguły dysponują stosunkowo dużą mocą.

Żarówki LED do oświetlenia kierunkowego
Oświetlenie kierunkowe ma za zadanie podświetlenie wybranego punktu lub miejsca. Kąt emitowania promieni świetlnych wynosi około 90 stopni. Taki charakter mają lampki biurkowe, oświetlenie okapu lub specjalistyczne oświetlenie warsztatowe. Stosuje się tu żarówki reflektorowe o płaskiej soczewce i obudową nieprzezroczystą, z reguły pomalowaną farbą lustrzaną. Takie żarówki mogą mieć mniejszą moc, a barwa powinna być dobrana do sposobu użytkowania.

Podział żarówek LED ze względu na kształt

Z uwagi na bardzo szerokie zastosowanie, żarówki LED oferowane są w różnych kształtach i formach. Niektóre typy budowy mają wpłynąć na charakterystykę oświetlenia, jednak część z kształtów ma dać wymierny efekt dekoracyjny.

Żarówki LED w kształcie bańki
Żarówki LED w kształcie bańki wyróżniają się kulistą obudową przypominającą glob. Przywołują skojarzenia z klasycznymi żarówkami, dlatego często można spotkać się z określeniem tzw. „edisonki”. Mają bardzo uniwersalne zastosowanie, które, przy odpowiednim zabezpieczeniu IP, sięga także na zewnątrz budynków.

Żarówki LED w kształcie płomienia / świeczki
Żarówki w kształcie płomienia stanowią najczęściej spotykany typ oświetlenia dekoracyjnego. Podłużny stożkowy kształt przypomina płomień świecy, dlatego wizualnie ocieplają wnętrze. Najczęściej stosowane są na cienkich gwintach E14.

Żarówki LED liniowe
Charakterystyczne żarówki liniowe mają podłużną konstrukcję walca. Stosowane są jako świetlówki w lampach profesjonalnych, warsztatowych i przemysłowych. Mogą mieć różne średnice przekroju walca, a także zróżnicowaną moc świetlną.

Żarówki LED reflektorowe
Konstrukcje reflektorowe o płaskiej budowie soczewki, która pozwala na emisję promieni świetlnych pod kątem 90 stopni. Stosowane są głównie jako oświetlenie kierunkowe w małych lampach i oświetleniu funkcyjnym.

Żarówki LED kapsułkowe
Kapsułkowe żarówki mają podłużną konstrukcję i niewielkie wymiary. Powszechnie wykorzystywane są jako źródło światła w małych lampkach, sprzętach domowych, a nawet pojazdach i urządzeniach przemysłowych. Zazwyczaj można zamontować je poprzez wetknięcie do gniazda lampy.

LEDy punktowe
Punktowe akcesoria oświetleniowe o specyficznej budowie, często oznaczana symbolem AR111. Okrągła płaska konstrukcja jest zakończona trzonkiem do montażu w lampach natynkowych. Zazwyczaj zasilane niskim napięciem 12 V.

Węże świetlne i taśmy LED
Taśmy wypełnione małymi diodami LED połączonym w jeden element świetlny. Stosowane są do podświetlenia elementu architektonicznego, obiektu lub stworzenia nietypowej aranżacji.

Dekoracyjne żarówki LED
Poza wymienionymi typami, w sprzedaży możesz znaleźć wiele innych typów żarówek LED o charakterze dekoracyjnym. Mają formę wielościanów, gwiazd czy diamentu. Stosowane są głównie we wnętrzach o unikalnej stylistyce, gdzie mają dopełnić efekt wizualny.

Podział żarówek LED ze względu na rodzaj gwintu

Podobnie do tradycyjnych akcesoriów oświetleniowych, także żarówki LED są wyposażone w różne typy wejść. Są to zarówno klasyczne gwinty, jak i konstrukcje charakterystyczne dla tej technologii.

Żarówki LED E27 “duży gwint”
Żarówki E27 są wyposażone w tradycyjną końcówkę wkręcaną, czyli tak zwany „duży gwint”. Stosowane są głównie do oświetlenia głównego i dodatkowego. Ze względu na klasyczny wygląd, od nazwiska wynalazcy nazywane są edisonkami.

Żarówki LED E14 “mały gwint”
Do grupy najpopularniejszych należą też żarówki E14 z małym gwintem. Są wykończone we wkręcany gwint o średnicy 14 mm i pasują głównie do lamp z wieloma punktami świetlnymi, lampek dodatkowych i wielu akcesoriów świetlnych o mniejszych wymiarach.

Żarówki LED MR16 i GU10 “gwint bagnetowy”
Gwint bagnetowy, jaki stosowany jest w żarówkach GU10, wyróżniają dwa wypusty pozwalające na wsunięcie żarówki do gniazda. Ten typ stosowany jest w oświetleniu punktowym i dodatkowym, gdzie strumień światła jest skierowany ku dołowi.

• B22D i B15D - angielski trzonek zakończony dwoma bolcami po bokach,
• G13 - gwint z dwoma równoległymi bolcami, który jest stosowany przy świetlówkach.

Podział żarówek LED ze względu na rodzaj wymaganego napięcia

Żarówki LED mogą być zasilane prądem stałym i zmiennym. Prąd stały znajduje się w układach zasilanych głównie z akumulatorów i baterii. Prąd zmienny to standardowy rodzaj zasilania w sieciach domowych. Jakie typy żarówek LED zastosować w określonych warunkach?

Żarówki LED do napięcia stałego (DC)
Żarówki LED DC są stosowane w urządzeniach wykorzystujących właśnie prąd stały. Montowane są w urządzeniach elektronicznych i sprzętach domowych. Tym rodzajem prądu zasilane są także wszystkie urządzenia akumulatorowe i na baterie. Żarówki do napięcia stałego są stosowane także w taśmach oświetleniowych LED.

Żarówki LED do napięcia zmiennego (AC)
Żarówki LED AC wykorzystują przepływ prądu tylko w jednym kierunku (przy przeciwnym nie generują światła). Przy dużej częstotliwości zmiany przepływu prądu (Hz) żarówki AC emitują oświetlenie o charakterze ciągłym. Nie ma widocznego mrugania, co przekłada się na wysoki komfort świetlny. Ledy AC stosowane są głównie w lampach i standardowych akcesoriach oświetleniowych.

Podział żarówek LED ze względu na barwę światła

Rodzaj barwy światła wpływa na możliwość zastosowania żarówek w obiektach przemysłowych lub pomieszczeniach mieszkalnych. Barwa podawana jest jako zapis liczbowy w stopniach Kelwina (K).

Żarówki LED - Światło ciepłe: 2500 - 3500 K
Żarówki LED w zakresie od 2500 do 3500 K emitują światło ciepłe. Wyróżnia je żółty kolor nasuwający skojarzenia światła świecy lub lampy naftowej. Żarówki emitujące światło ciepłe sprawdzają się do wnętrz mieszkalnych o charakterze wypoczynkowym, którym nadają przytulności.

Żarówki LED - Światło neutralne: 3500 - 4500 K
Żarówki mieszczące się w tym przedziale emitują neutralne białe światło. Mają bardzo uniwersalne zastosowanie i stanowią kompromis pomiędzy światłem ciepłym i przemysłowym. Sprawdzają się w pomieszczeniach kuchennych, łazienkach, a także gabinetach czy biurach.

Żarówki LED - Światło zimne: 5000 - 11000 K
Wszystkie żarówki o jasności ponad 5000 K emitują światło niebieskie, uznawane za zimne. Jego barwa jest zbliżona do światła słonecznego i działa pobudzająco na organizm. W związku z tym nie zaleca się ich do pomieszczeń mieszkalnych wypoczynkowych, a znakomicie sprawdzają się w przemyśle i handlu. Żarówki LED emitujące zimne światło nie powodują znużenia, sprzyjają utrzymaniu koncentracji i wykonywaniu większości prac. Wykorzystywane są również do oświetlania witryn sklepowych, magazynów, a nawet akwariów i terrariów.

Podział żarówek LED ze względu na moc, wydajność i wartość lumenów

Moc, jasność światła i wydajność wpływają na zapotrzebowanie energetyczne akcesoriów oświetleniowych i komfort świetlny. Do obliczenia wydajności będą Ci potrzebne:

• moc - wartość podawana w watach (W), która określa zużycie prądu. Wpływa też na intensywność wytwarzanego światła. Standardowe żarówki LED dostępne są w wariantach o mocy od 1 do 25 W,
• jasność światła - wartość podawana w lumenach (lm), określająca intensywność strumienia światła widzialnego dla ludzkiego oka. Więcej lm oznacza jaśniejsze światło i pozwala lepiej doświetlić pomieszczenie.

Jak przeliczyć LED na wat? Wydajność żarówki LED obliczysz, mnożąc jasność przez ilość wat żarówki. Przy technologii LED z 1 W można wygenerować około 80-100 lm. Dla porównania, przy tradycyjnych żarówkach wydajność wynosi około 10-12 lm. Oznacza to, że żarówka LED 5 W emituje światło o jasności porównywalnej do tradycyjnych żarówek o mocy 40 W. Jest zatem wielokrotnie bardziej oszczędna.

Inteligentne żarówki LED

Przy systemach oświetlenia smart home warto zastosować inteligentne żarówki LED. Są one zoptymalizowane pod kątem urządzeń sterowanych zdalnie i włączanych automatycznie w cyklach. Można sterować nimi za pomocą aplikacji w smartfonie, ustawić godzinę włączenia i wyłączenia, a nawet regulować barwą oraz intensywnością światła. Dzięki nim oświetlenie jest bardziej wydajne, komfortowe, a dodatkowo oszczędne.

Co oznaczają litery na żarówkach LED? Jak czytać oznaczenia na żarówkach?

Na opakowaniach i w specyfikacji technicznej żarówek LED można znaleźć różnorodne oznaczenia. Są to litery, symbole i wartości liczbowe, które oznaczają konkretne parametry działania. Najczęściej możesz spotkać:

• moc - symbol (W),
• barwa - (K),
• strumień świetlny - (lm),
• napięcie - (V),
• częstotliwość (Hz),
• rodzaj gwintu - (np. E27, E14),
• wymiary - (mm).

Pobór mocy (W)

Jednym z najbardziej charakterystycznych parametrów jest pobór mocy podawany w watach (W). Określa ilość energii elektrycznej potrzebnej do zasilania żarówki. Proporcjonalnie ze wzrostem tej wartości rośnie też zużycie energii i jasność strumienia.

Rodzaj barwy i temperatura barwy światła

Przy żarówkach LED znajdziesz nie tylko informacje o barwie (ciepła, zimna, neutralna), ale także wartość liczbową podawaną w Kelwinach (K). Im wyższa wartość, tym barwa jest zimniejsza.

Wymiary żarówki

Opisane w milimetrach wymiary określają wielkość samej żarówki. Najczęściej podawana jest tylko wysokość i szerokość, co wystarczy do oceny wolnego miejsca wewnątrz klosza.

Strumień świetlny (lm)

Lumeny (lm) to ilość promieni świetlnych widzialnych dla człowieka, którą generuje żarówka. Jest ona zależna od mocy i rośnie proporcjonalnie do niej. Pamiętaj, że wartość lm na żarówkach LED dotyczy całego akcesorium, a nie 1 W mocy.

Napięcie zasilające (V)

Jeden z najważniejszych parametrów określający rodzaj zasilania, podawany w voltach (V). Żarówki 230 V mogą być zasilane standardowym prądem sieciowym z gniazdka. Z kolei żarówki 12 V są odpowiednie do urządzeń akumulatorowych i bateryjnych.

Częstotliwość prądu (Hz)

Ilość Herców (Hz) oznacza liczbę cykli zmiany prądu na sekundę. Dotyczy tylko żarówek obsługujących urządzenia działające na prąd zmienny. Najczęściej oferowane są żarówki o częstotliwości 50 Hz, co jest kompatybilne z częstotliwością prądu w polskich gniazdkach.

Rodzaj gwintu

Oznaczenie określa kształt części, przeznaczonej do montażu żarówki do urządzenia. Musi być zbieżny z symbolem wskazanym na lampie. Najpopularniejsze są żarówki z gwintem E27, E14 i E2, jednak możesz spotkać również żarówki G9, MR16, GU10 czy B22D.

Żywotność żarówki oraz liczba włączeń i wyłączeń

W nowoczesnych żarówkach określana jest średnia liczba włączeń,podawana w tysiącach cykli. Pozwoli Ci to określić żywotność żarówki i dostosować do intensywności jej stosowania w określonym miejscu.

Klasa energetyczna

Oznaczenie literowe od A do G określa energooszczędność żarówki. Urządzenia z literami występującymi na początku alfabetu zużywają mniej energii niż te z literami późniejszymi. Obecnie klasa A i B są nadawane sporadycznie, zatem żarówki klasy C można uznać za oszczędne.

Wskaźnik oddawania barw (CRI/Ra)

Wskaźnik CRI określa, jak dobrze odwzorowywane są barwy oświetlane daną żarówką LED. Wartość 100 oznacza, że przedmioty oświetlone żarówką mają kolory identyczne z widzianymi w świetle słonecznym. Dobre żarówki LED mają współczynnik CRI na poziomie około 80.

Ekologia

Wszystkie żarówki LED są bardziej ekologiczne od klasycznych, jednak niektóre modele pozwolą lepiej zadbać o środowisko naturalne. Jeśli szukasz najbardziej ekologicznych żarówek LED, zwróć uwagę na takie parametry jak: żywotność, klasa energetyczna i strumień światła w zestawieniu z mocą. Żarówki ekologiczne mogą też być oznaczone certyfikatem RoHs, który oznacza, że są wolne od szkodliwych substancji.

Certyfikaty UE (CE)

Certyfikaty UE lub CE oznaczają zgodność produktu z przepisami obowiązującymi na terenie Unii Europejskiej. Pozwala to na swobodny przepływ produktu, sprzedaż, a także legalne i bezpieczne stosowanie.

Zalecane zastosowanie

Żarówki mogą być zalecane do stosowania wewnątrz budynku lub na zewnątrz. Wpływ na to ma klasa ochrony IP, odporność na czynniki atmosferyczne oraz inne parametry wytrzymałościowe.

Na co jeszcze zwrócić uwagę przy wyborze żarówki LED?

Przy zakupie żarówek warto zwrócić uwagę na renomę producenta i cenę produktu. Żarówki LED od znanych europejskich producentów dają gwarancję zgodności podanych parametrów z ich faktycznymi możliwościami. Z kolei na cenę warto zwrócić uwagę tylko przy zestawieniu ze sobą dwóch produktów o jednakowych parametrach.

Zakup odpowiednich żarówek LED może być trudny i powodować zakłopotanie. Możesz skorzystać z gotowego poradnika Jak wybrać żarówkę LED, gdzie opisaliśmy dokładne parametry które trzeba wziąć pod uwagę.

Arkadiusz Mędrzak Specjalista w zakresie budownictwa i OZE. Prywatnie miłośnik ogrodnictwa.