Podziel się wiedzą:d="M-2341.3-404.7h1024v1024h-1024z")
Eaton radzi: jak chronić sprzęt domowy przed przepięciami?

Najbardziej intensywne burze występują w Polsce zazwyczaj w okresie wakacyjnym – od czerwca do sierpnia. W 2020 r. sezon burzowy rozpoczął się jednak już 13 kwietnia, kiedy zanotowano ponad 30 tysięcy piorunów i 260 wyładowań na minutę w szczycie zjawiska. Uderzenie pioruna w budynek może wywołać poważną awarię instalacji elektrycznej, doprowadzić do pożaru, a nawet śmiertelnego wypadku. Dlatego zgodnie z prawem we wszystkich budynkach, które powstały lub zostały zmodernizowane po 2002 r. konieczne jest instalowanie zabezpieczeń przed skutkami bezpośrednich wyładowań i przepięć.

linia
Skąd się biorą przepięcia?

Przepięcie następuje, kiedy do instalacji elektrycznej dostaje się krótkotrwały ładunek prądu piorunowego kilkaset razy przekraczający jej wytrzymałość. Gwałtownie zwiększa to napięcie w instalacji i uszkadza wszelkie napotkane urządzenia elektryczne. Gdy takie napięcie pojawia się na elementach nieuziemionych, może skutkować pożarem.

Przepięcia elektryczne mają 2 główne przyczyny - zewnętrzne i wewnętrzne. Pierwsze powstają, kiedy piorun uderza bezpośrednio w budynek, instalację odgromową lub fotowoltaiczną. Może je także spowodować wyładowanie w pobliski budynek, pomieszczenie gospodarcze lub urządzenia zewnętrzne, np. antenę telewizyjną czy oświetlenie ogrodowe. Przepięcia wewnętrzne powodowane są niewłaściwym uruchomieniem lub działaniem urządzeń i przepływem prądu zwarciowego.

3 klasy zabezpieczeń dla ochrony urządzeń

Wrażliwe urządzenia elektryczne wymagają szczególnej ochrony. Dobór konkretnych zabezpieczeń zależy od rodzaju budynku (dom jednorodzinny, blok mieszkaniowy) oraz tego, czy montowane są w rozdzielnicy i czy zabezpieczona ma zostać także wrażliwa elektronika. Nowoczesne zabezpieczenia instalacji niskiego napięcia dzielą się na 3 klasy:

klasa I (dawniej B) - ograniczniki do ochrony przed bezpośrednim wyładowaniem w budynek. Bazują na technologii iskiernikowej lub warystorowej,

klasa II (dawniej C) – ograniczniki do ochrony przed przepięciami pośrednimi i negatywnymi skutkami uruchomienia urządzeń. Zazwyczaj bazują na technologii warystorowej. Stosowane są również przy zabezpieczaniu rozległych instalacji, gdy przewody między rozdzielnicą główną a kolejnymi są dłuższe niż 10-15 metrów,

klasa III (dawnej D) – ograniczniki wygładzające napięcie, montowane przy wrażliwych urządzeniach takich, jak sprzęt RTV/AGD, piece CO czy routery. Zazwyczaj bazują na technologii warystorowej.

Poniższa tabela wskazuje, jaki poziom zabezpieczeń jest wymagany do właściwej ochrony konkretnych urządzeń elektrycznych przed przepięciami:

Kategoria przepięć (poziom przepięć wytrzymanych przez urządzenie) IVIIIIII
Nap. znam. udarowe [kV] 642,51,5
Rodzaj urządzeńDo stosowania w złączachStanowiące część instalacji stałej i dotyczące przypadków, w których ich niezawodność i dyspozycyjność jest przed-miotem specjalnych wymagańPrzeznaczone do zasilania z instalacji stałejCzułe narzędzia elektroniczne o zmniejszonej wytrzymałości
Przykład urządzeńLiczniki energii elektrycznej, mierniki, główne zabezpieczenia nadprądoweZabezpieczenia w rozdzielnicy (tablicy) mieszkaniowej, urządzenia do zastosowań przemysłowych z trwałym przyłączeniem do instalacji stałej, np. piece, silnikiPrzyrządy, narzędzia przenośne, sprzęt gospodarstwa domowegoKomputery, sprzęt hi-fi, smartphone’y, tablety, konsole, routery WiFi
Podpis zdjęciaTabela 1. Poziom zabezpieczeń wymagany do właściwej ochrony urządzeń elektrycznych przed przepięciami

Jak dobierać zabezpieczenia – przykładowe rozwiązania
Przepięcia w rozdzielnicy (tablicy mieszkaniowej)

Tablice mieszkaniowe to pierwsze miejsce, w którym prąd piorunowy może wywołać przepięcie łączeniowe. Najczęściej wykorzystuje się w nich ogranicznik klasy I i II (dawniej B+C). Aparaty te bada się na zgodność z 2 klasami ochrony, co oznacza, że mieszkańcy i ich sprzęt są chronieni przed pośrednim oraz bezpośrednim wpływem prądu piorunowego. Taki aparat spełnia wymogi zarówno prawne, jak i te stawiane przez ubezpieczycieli w zakresie kompleksowej ochrony.

Rys.1 Ogranicznik przepięć klasy I i II Eaton SPBT12-280/4
Podpis zdjęciaRys.1 Ogranicznik przepięć klasy I i II Eaton SPBT12-280/4

Przepięcia w rozdzielnicy (tablicy) w mieszkaniu w bloku wielorodzinnym

Wspomniany ogranicznik klasy I i II znajduje się w rozdzielnicach głównych we wszystkich domach i blokach oddanych do użytku po 2002 r. Jednak przewody idące z rozdzielnicy głównej do lokali są bardzo długie, a przez to efekt tłumienia może być ograniczony. Dlatego optymalna ochrona wymaga zastosowania dodatkowego ogranicznika klasy II, np. aparatu SPCT2-280/4 EATON w tablicy mieszkaniowej w każdym mieszkaniu w bloku.

Możliwe, że starsze budynki nie zostały wyposażone w żaden ogranicznik, ze względu na brak wymogu stosowania ograniczników przepięć w momencie ich budowy. W takiej sytuacji, aby ochrona była skuteczna, zaleca się stosowanie aparatu klasy I+II.

Rys.2 Ogranicznik przepięć klasy II Eaton SPCT2-280/4
Podpis zdjęciaRys.2 Ogranicznik przepięć klasy II Eaton SPCT2-280/4

Cenny sprzęt domowy

Na przepięcia narażony jest również wrażliwy sprzęt elektroniczny, np. RTV-AGD, Hi-Fi, routery lub komputery. Zapewnienie odpowiedniej ochrony dla tych urządzeń nie zawsze wymaga wizyty specjalisty. Najprostszy sposób to zastosowanie ograniczników przepięć klasy III, które wpinane są bezpośrednio w gniazdko elektryczne zasilające urządzenia. Zabezpieczenia te są dostępne w 2 formach: listew przeciwprzepięciowych oraz box-ów.

Trzeba jednak pamiętać, że samo zabezpieczenie klasy III nie wystarczy. Jego celem jest tłumienie już ograniczonego napięcia, nie jest więc w stanie przyjąć siły bezpośredniego wyładowania. Istotne jest całościowe podejście do ochrony, dlatego w rozdzielnicy elektrycznej powinien znajdować się także ogranicznik wyższej klasy opisywany wyżej.

Rys.3 Listwa przepięciowa Eaton typ PB6TUD
Podpis zdjęciaRys.3 Listwa przepięciowa Eaton typ PB6TUD

Rys.4 Oczyszczacz powietrza zabezpieczony ogranicznikiem przepięć typu box
Podpis zdjęciaRys.4 Oczyszczacz powietrza zabezpieczony ogranicznikiem przepięć typu box

Autor: Bartłomiej Jaworski

Senior Product Manager, Eaton


Łączy nas napięcie
  • Dominik
    Filary
  • Piotr
    Bibik
  • Marceli
    Lesisz
  • Tomasz
    Stempniewicz
  • Prowadzimy dla Was Strefę Porad

    Chętnie odpowiemy na twoje pytanie - skontaktuj się z nami.