Gwintowniki i narzynki

Jak działa gwintownik?

Gwintownik działa jak śruba z ostrymi krawędziami tnącymi. Wkręca się go w uprzednio nawiercony otwór, a podczas obrotu jego ostrza skrawają materiał, tworząc w nim spiralne rowki (gwint). Obrót odbywa się zgodnie z kierunkiem gwintu. Co kilka obrotów należy cofnąć narzędzie, by usunąć wióry.

Jak działa narzynka?

Narzynkę obracamy wokół pręta lub wałka, na którym ma powstać gwint. Jej ostrza stopniowo skrawają materiał, tworząc spiralne rowki. Narzynkę osadza się w oprawce (uchwycie) i prowadzi równomiernie, co kilka obrotów cofając, by usunąć wióry i zapobiec zatarciu.

Czym się różni gwintownik od narzynki?

Gwintownik służy do nacinania gwintów wewnętrznych (w otworach), a narzynka – do gwintów zewnętrznych (na prętach i wałkach). Gwintownik wprowadza się do środka materiału, narzynkę – zakłada na zewnątrz.

Jaka jest różnica między gwintownikiem maszynowym a ręcznym?

Gwintownik maszynowy jest przystosowany do pracy w obrabiarkach – działa szybciej, ma inny kąt natarcia i wytrzymuje większe obciążenia niż gwintowniki ręczne.

Jak dobrać gwintownik do rodzaju materiału?

Gwintownik dobiera się do materiału, uwzględniając jego twardość i strukturę, według następujących zasad:

• do miękkich metali, jak aluminium czy mosiądz, wybierz gwintownik z dużym kątem natarcia i otwartymi rowkami, które łatwo odprowadzą wióry,
• do stali węglowej wystarczy standardowy gwintownik, ale do stali nierdzewnej potrzebny będzie już model kobaltowy lub z powłoką – aby nie tępił się zbyt szybko,
• przy żeliwie sprawdzi się gwintownik z krótkimi rowkami lub łamaniem wióra, bo materiał kruszy się zamiast ciąć,
• w tworzywach sztucznych używaj ostrych narzędzi z dużą przestrzenią na wióry, żeby nie zapchać otworu.

Co oznaczają paski na gwintownikach?

Paski na gwintownikach oznaczają kolejność użycia w zestawie ręcznym:

• jeden pasek – gwintownik zdzierak (nr 1),
• dwa paski – gwintownik pośredni (nr 2),
• trzy paski – gwintownik wykańczak (nr 3).

W jakiej kolejności używać gwintowników?

Gwintowniki ręczne stosuje się w następującej kolejności: najpierw zdzierak (1 pasek), potem pośredni (2 paski), na końcu wykańczak (3 paski).

Zdzierak wstępnie nacina gwint i usuwa większość materiału. Gwintownik pośredni pogłębia gwint oraz poprawia kształt nacięcia a wykańczak nadaje ostateczny kształt i zapewnia gładkość gwintu.

Jak uniknąć łamania gwintowników podczas pracy?

Aby uniknąć złamania gwintownika, prowadź go prosto, bez siłowego dociskania i szarpania. Co kilka obrotów cofnij narzędzie, by usunąć wióry i zawsze stosuj smarowanie. Przede wszystkim jednak zadbaj o odpowiednią ostrość i właściwy dobór narzędzia do materiału, w którym będziesz pracować.

Jak sprawdzić stan zużycia gwintownika?

Stan zużycia gwintownika najlepiej oddaje ostrość krawędzi tnących – jeśli są stępione, poszarpane lub nierówne, to oznacza, że narzędzie jest zużyte. Mogą na to wskazywać również trudności w skrawaniu, zacinanie się w otworze, niepełny gwint lub nietypowy opór podczas pracy.

Jak rozpoznać zużytą narzynkę?

Zużytą narzynkę rozpoznasz po tępych, zaokrąglonych krawędziach tnących, nierównym nacinaniu gwintu, nadmiernym oporze podczas pracy oraz pojawiających się zadziorach lub zniekształceniach gwintu.